Lekarski Poradnik Językowy
Porady językowe. Strona główna


Repliki - odpowiedzi na najczęstsze pytania
Do strony początkowej LPJ...

Repliki, czyli odpowiedzi

Na pytania odpowiada © dr hab. Piotr Müldner-Nieckowski, prof. UKSW

| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |  7  

 
 

Kiedy zespół, kiedy choroba

Niedawno zdawałam kolokwium z interny i kiedy mówiłam o wadach serca, że są to choroby, pan doktor poprawiał mnie, że chodzi o zespoły. Zaczęłam mówić o zespołach, a pan doktor mi przerwał i powiedział, że chodzi o choroby. Pogubiłam się w tym, szukałam wszędzie i nie znalazłam wyjaśnienia. Czy mogłabym o nie prosić?
(Jagienka W., studentka medycyny)

Myślę, że najlepiej byłoby zapytać pana doktora. Nieraz się zastanawiam, dlaczego dzisiejsi studenci są mało dociekliwi i nie pytają. Trudno oczekiwać od wykładowcy (w tym wypadku także egzaminatora), żeby wykładał wszystko, co jest w podręcznikach. Zwyczajnie nie ma na to czasu. Trzeba czytać podręczniki, artykuły, prace naukowe i popularnonaukowe, słowem interesować się i - to chyba właściwe słowo - po prostu studiować, badać wiedzę, uczyć się jej samodzielnie. Odpowiedź na Pani pytanie możemy pośrednio znaleźć w słownikach (medycznych) i właśnie podręcznikach.
Na Pani obronę dodam, że ja także nie spotkałem wyrażonej expressis verbis definicji pojęcia zespół (chorobowy) i musiałem ją zbudować na podstawie posiadanej wiedzy i lektur. O zespole mówimy w dwóch wypadkach.

Zespół to powtarzające się u różnych osób zjawisko patologiczne w postaci:

  1. Grupy objawów, grupy zaburzeń lub grupy objawów i zaburzeń, występujących jednocześnie u danej osoby i których nie da się ująć jednolicie w postaci jednostki chorobowej z powodu braku wystarczających ustaleń co do wspólności ich przyczyny lub wspólności procesów patologicznych, albo kiedy nawet podobne przyczyny lub procesy są mimo wszystko różne.
    Przykłady:
    - zespołem są wielogenetyczne wady wrodzone (przyczyna: uszkodzenia różnych genów, grup genów);
    - zespołem są wady wrodzone genetyczne występujące wraz z wadami wywołanymi w życiu płodowym przez wirusa różyczki (co najmniej dwie różne przyczyny bezpośrednie, bez udowodnionej przyczyny dla nich wspólnej, choć może (ale nie musi) nią być aktywność wirusa.
  2. Grupy różnych chorób wstępujących jednocześnie u danej osoby, zwykle powiązanych jakąś ogólną przyczyną, ale nie jest to warunek konieczny.
    Na przykład:
    - objawowe zakażenie HIV-em (ostra choroba retrowirusowa) oraz znaczne upośledzenie odporności to choroba. Natomiast inne choroby, wynikające z obniżenia odporności na skutek zakażenia HIV-em, pojawiające się po okresie latencji - mięsak Kaposiego, zakażenia oportunistyczne (okolicznościowe), atypowe zapalenie płuc itd. - to zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS).

Niekiedy ustalenia naukowe nie przekonują co do nazewnictwa chorób / zespołów. Charakterystycznym przykładem niech będzie grupa zaburzeń i objawów, która obecnie nazywana jest dowolnie: zarówno chorobą Kawasakiego, jak i zespołem Kawasakiego (por. ch. Kawasakiego). Zwolennicy tej drugiej nazwy są przekonani, że prędzej czy później zostaną wykryte przyczyny wspólnie występujących, ale bardzo różnych podgrup zaburzeń i objawów, i że ostatecznie zostaną wydzielone dwie lub nawet trzy choroby, które często współistnieją (choć nie muszą). Może się też okazać, że mamy do czynienia jednak z chorobą, a nie zespołem. Czas pokaże. Tymczasem, jak się wydaje, opisano jeszcze za mało przypadków i nie wykryto kompletu przyczyn.