Do strony początkowej LPJ...

Piotr Müldner-Nieckowski

(Polski Tygodnik Lekarski: NOTATKI JĘZYKOWE)

 

DEKLINACJA RZECZOWNIKÓW ŁACIŃSKICH

POCHODZENIA GRECKIEGO

 

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w 1 przyp. l. poj. kończą się na -e, a w 2 przyp. l. poj. na -es.

Przykłady:

aloë, aloes - aloes

anatome, anatomes - anatomia (lub zlatynizowana anatomia, ae)

clinice, clinices - klinika (lub clinica, ae)

haemoptoë, haemoptoës - krwioplucie (tachypnoë, bradypnoë itd.)

diastole, diastoles - rozkurcz serca (protodiastole itd.)

diploë, diploës - śródkoście

pnoë, pnoës- oddychanie

syncope, syncopes - omdlenie

systole, systoles - skurcz serca

raphe, raphes - szew

Odmiana

 Singularis  Pluralis
Nom.   chole   cholae
Gen.   choles   cholarum
Dat.   cholae   cholis
Acc.   cholen  cholas
Voc.   chole   cholae
Abl.   chole   cholis

 

 

 

 

 

 

Rzeczowniki rodzaju męskiego w 1 przyp. l. poj. kończą się na -es, w 2 przyp. l. poj. na -ae.

Przykłady:

ascites, ascitae - puchlina brzuszna

diabetes, diabetae - cukrzyca

Rzeczowniki te nie odmieniają się w liczbie mnogiej. Niektórzy autorzy podają jednak odmianę pluralis według typowej odmiany rzeczowników rodzaju żeńskiego kończących się w 1 przyp. l. poj. na -a.

Odmiana

Nom.    ascites
Gen.    ascitae
Dat.    ascitae
Acc.    asciten
Voc.    ascites
Abl.    ascita

Najczęściej używany zwrot w rozpoznaniach należy więc pisać:

cum diabeta - z cukrzycą

 

 

Deklinacja II rzeczowników łacińskich pochodzenia greckiego

Rzeczowniki te są rodzaju nijakiego i w 1 przypadku l. poj. kończą się na -on, w drugim na -i. Przykłady:

acromnion, acromii - wyrostek barkowy

colon, coli - okrężnica

encephalon, encephali - mózg (często też cebrum, -i)

ganglion, ganglii - zwój

organon, organi - narząd (zlatynizowane organum, -i)

sceleton, sceleti - szkielet (wym. skeleton; często pisownia skeleton, skeleti; inne formy: skeletum, -i albo skeletus, -i)

Najczęstszy błąd: kolonizacja zamiast kolizacja (bo użyto błędnego genetiwu - colon, colonis; p. być coli)

Odmiana

  Singularis Pluralis
Nom. colon cola
Gen. coli colorum
Dat. colo colis
Acc. colon cola
Voc. colon cola
Abl. colo colis

 

Singularis Pluralis
Nom. ganglion ganglia
Gen. ganglii gangliorum
Dat. ganglio ganglis
Acc. ganglion ganglia
Voc. ganglion ganglia
Abl. ganglio gangliis

 

Piotr Müldner-Nieckowski

(wg: Polski Tygodnik Lekarski nr 39, 28.09.1981)