Nasi Korespondenci sądzą, że Notatki Językowe służą do "szczypania autorów", jak się jeden z nich wyraził. Myślę, że taki pogląd jest błędny. Nie chodzi o denerwowanie, wywoływanie napięć, ale przeciwnie – o swobodę wyrażania się autorów. Od wieków wiadomo, że najtrudniej pisze się człowiekowi, który się "napina", który za wszelką cenę dąży do pokazania "kim jest". Poeci chętnie mówią, że "piszą siebie", i może dlatego są tak wspaniali, może dlatego ich język jest twórczy. Ale nasuwa się też tutaj uwaga, że właśnie ci ludzie, obdarzeni pozorną łatwością pisania, najciężej pracują nad swoimi tekstami. I w tym jest sedno sprawy: wszyscy starajmy się opracowywać nasze prace, a Notatki będą przypominać tylko o pewnych zasadach językowych. Uważam, że Notatki nie są wyrocznią i w wielu wypadkach można się z nimi spierać, mowa jest bowiem tworem żywym i niejednoznacznym, elastycznym, niemal dosłownie – bez granic. Nam zależy na unikaniu błędów ortograficznych, stylistycznych i tych, które osłabiają dokładność wypowiedzi.

Skoro niektórzy boją się ośmieszenia i rezygnują z pisania, pozostaje się tylko martwić, że nawoływania perfekcjonisty trafiają w próżnię. Są osoby, które nie umieją walczyć o siebie, tak jak moi niektórzy korespondenci. Nie ma na to rady, wierzę, że intencje Notatek są czyste. I nie będzie nic zdrożnego w tym, że przedstawię poniżej fragmenty, które przypominją humor z zeszytów szkolnych. Proszę zwrócić uwagę na to, że zawarte w nich błędy polegają na dwuznaczności treści, niezdarności używaniu wyrażeń, których znaczenia autorzy nie znają albo nie rozumieją, albo które przeinaczają znaczenia słow niezgodnie z duchem języka polskiego. Pozostawiam je bez komentarzy. Przykłady wybrał prof. dr hab. Aleksander Michajlik.

Sapienti sat.

*

Ważnym błędem językowym jest używanie zwrotu "zachowanie się" w odniesieniu do rzeczy martwych, które się zmieniają. Piszę o tym po raz drugi, ponieważ poprzednia notatka w tej sprawie ukazała się kilka miesięcy temu. Sądzę, że o niektórych błędach trzeba mówić stale.

Przypomnę zatem, że wyrażenie "zachowanie się" jest prawidłowe tylko w dwóch wypadkach:

1) kiedy odnosi się do organizmu żywego obdarzonego zdolnością poruszania się i reagowania na bodźce (zwierzę, roślina, komórka itd.)

oraz

2) kiedy określa przedmiot, który istniał w przeszłości i przetrwał do dziś (np. z okresu wojny zachowały się ciekawe dokumenty).

Niektórzy specjaliści, np. dr med. Andrzej Szajewski, uważają, że napisanie zdania zachowanie się glukozy w przebiegu marskości wątroby jest kompromitujące. Podzielam ten pogląd. Powtarzalność tego błędu w licznych pracach lekarskich nie jest i nie może być przyczyną uznania go za dopuszczalny.