Mam pytanie w związku z pisownią polskiego tłumaczenia toll-like receptor:
receptor toll-podobny? Toll-podobny? toll podobny?
Chodzi mi o to, czy słowo toll pisać małą czy wielką literą, z dywizem czy
bez?
Z poważaniem,
Daria J., korektorka językowa
Użycie tego wyrażenia w postaci *Toll-podobny receptor lub
*receptor Toll-podobny jest moim zdaniem niewłaściwe.
Nic nie uzasadnia połączenia wyrazu polskiego podobny i angielskiego
(a właściwie niemieckiego) toll - po angielsku znaczy on 'cło,
opłata, rogatka, przepust itp.', ale także w potocznym języku
niemieckim 'super, świetnie, świetny'.
Historia wyrażenia jest następująca. U muszki owocowej wykryto receptor
nazwany toll, który decyduje o rozwoju pewnej części organizmu
larwy, po czym znaleziono bardzo podobne białka (receptory) u innych
zwierząt, w tym u człowieka, odpowiadające za funkcję układu immunologicznego
wrodzonego.
Ponieważ receptory te są podobne do tych u muszki, nazwano je toll-like
(= 'niczym toll', 'taki jak toll'), i tak zostało.
Gdybyśmy to chcieli dobrze przetłumaczyć na język polski, trzeba by
- zgodnie z zasadą jednolitości leksykalnej - znaleĽć polski odpowiednik
wyrazu toll i do niego dodać wyrazy podobny do.
Tłumacze i naukowcy, którzy wprowadzali ten angielski termin do fachowego
języka polskiego, poszli po linii najmniejszego oporu (nie chciało im
się szukać odpowiedniego słowa) i zaczęli pisać *toll-podobny.
Konstrukcja ta jest z zasady niepolska - ma niepoprawny szyk i niepotrzebnie
łączy wyrazy z różnych języków. Ponadto nieuzasadniony jest zapis *Toll
wielką literą, nawet jeśli ten wyraz jest pochodzenia niemieckiego,
bo nie jest to rzeczownik ani tym bardziej nazwa własna.
Dlatego byłbym za pozostawieniem oryginalnej formy toll-like
wraz z odmiennym wyrazem receptor, a więc za zapisem: receptor(y)
toll-like, gdzie toll-like pełni funkcję przymiotnika, wreszcie
za angielską, bo uniwersalną postacią skrótowca: TLR.
Szyk dałbym typowy dla terminów. Przypomnę, że w terminach wyrazy
określające umieszczamy po rzeczowniku określanym (np.: mięsień krawiecki,
a nie *krawiecki mięsień; poród przedwczesny, a nie *przedwczesny
poród).
Przypadków pozostawiania pisowni obcej w wyrazach adaptowanych przez
polszczynę jest bardzo dużo, np. à propos, déjà
vue, weekend, paparazzi, diesel, puzzle, copywriter, graffiti, dealer,
stricte, sensu stricto itd.
Wobec tego w tekstach polskich najlepiej pisać receptor toll-like
(TLR).
|