Lekarski Poradnik Językowy
Porady językowe. Strona główna


Repliki - odpowiedzi na najczęstsze pytania
Do strony początkowej LPJ...

Repliki, czyli odpowiedzi

Na pytania odpowiada © dr hab. Piotr Müldner-Nieckowski, prof. UKSW

  1  | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |

 
 

"Zabieg operacyjny"

Czy wyrażenie "zabieg operacyjny" jest poprawne?
(stud. A.D.)

Nie.
To typowy pleonazm. W wyrazie "zabieg" zawiera się część znaczenia wyrazu "operacja". Poprawnie powinniśmy mówić "zabieg" lub "operacja", albo "zabieg chirurgiczny" lub "operacja chirurgiczna". Błąd wziął się stąd, że rozróżnienie znaczeń wyrazów "chirurgia" i "operacja" bywa utrudnione. Wszak powszechnie się sądzi, że rola chirurga sprowadza się do operowania (co - nawiasem mówiąc - niezupełnie jest prawdą).

Uwagi. 1. Pani mgr farm. A. Wiązowik w liście do "Replik" pisze, że wyrażenia "zabieg chirurgiczny" i "operacja chirugiczna" w (szczególnie) tekstach medycznych też powinny być uważane za pleonazmy.

Rzeczywiście, kontekst pracy par excellence lekarskiej może z góry zakładać, że raczej nie będzie w nim mowy o zabiegach czy operacjach innych niż chirurgiczne.
Co innego, gdy autor takiej pracy pisze na przykład o wypadkach na budowach wysokościowców i wspominając o "operacjach", ma na myśli to, co robi operator dźwigu! Wtedy istotnie można wspomnieć, że chodzi o operacje z użyciem maszyny z wysięgnikiem. Gdybyśmy w tym samym tekście pisali o tym, że ów operator zachorował na ostre zapalenie wyrostka robaczkowego i znalazł się na oddziale chirurgicznym, napisalibyśmy (tu już zupełnie poprawnie, dla odróżnienia rodzajów operacji), że został poddany operacji chirurgicznej.
Ogólnie rzecz biorąc, chodzi tu o niepożądaną redundancję, czyli niepotrzebny nadmiar słów, który czyni teksty przeładowane, mało klarowne i - jak by powiedzieli tekstolodzy - językowo nieekonomiczne.

Uwagi. 2. Pan dr n.med. J.A., chirurg, w liście do nas protestuje przeciwko zauważonemu w prasie (nie tylko medycznej) rugowaniu wyrażeń "zabieg chirurgiczny", "operacja chirurgiczna", słusznie zauważając, że nawet na oddziale chirurgicznym wykonuje się liczne operacje niechirurgiczne, a w podręcznikach chirurgii operacje te (zabiegi) też się opisuje i przymiotnik odrzeczowny "chirurgiczny" jest jak najbardziej potrzebny jako uszczegółowienie znaczenia wyrazów "operacja" i "zabieg".

Jestem tego samego zdania co pan doktor (P.M.N.).